สรุปเรื่อง ลิขสิทธิ์ “มิกกี้ เมาส์” หมดอายุ เวอร์ชันไหน ที่ใครก็เอาไปใช้ได้ ?

1. มิกกี้ เมาส์ (Mickey Mouse) เป็นตัวการ์ตูนสัญชาติอเมริกัน ที่ถูกสร้างสรรค์ขึ้นครั้งแรกโดย คุณ Walt Disney ร่วมกับคุณ Ub Iwerks

2. ภาพจำทุกวันนี้ของคนเกี่ยวกับตัวการ์ตูน มิกกี้ เมาส์ คือ หนูที่สวมกางเกงขาสั้นสีแดง รองเท้าสีเหลืองขนาดใหญ่ และถุงมือสีขาว
ซึ่งปัจจุบันเจ้าของลิขสิทธิ์ตัวการ์ตูน มิกกี้ เมาส์ ก็คือ บริษัท The Walt Disney Company

3. มิกกี้ เมาส์ ปรากฏตัวต่อสาธารณชนครั้งแรกที่นิวยอร์ก ประเทศสหรัฐอเมริกา เมื่อปี 1928 ในภาพยนตร์สั้น ชื่อว่า “เรือกลไฟวิลลี่” หรือ “Steamboat Willie”

โดย มิกกี้ เมาส์ ในตอนนั้น เป็นตัวการ์ตูนขาวดำ ดวงตาดำสนิท ไม่มีรูม่านตา ไม่สวมถุงมือ และรองเท้าที่สวมก็มีขนาดเล็กกว่าเวอร์ชันปัจจุบัน

4. เหตุผลที่ มิกกี้ เมาส์ ประสบความสำเร็จก็เพราะว่า ในสมัยนั้นเพิ่งมีการพัฒนาภาพยนตร์ที่มีเสียงขึ้นมาได้ไม่นาน ทำให้ยุคของภาพยนตร์เงียบ ที่เคยเฟื่องฟูมาก่อนค่อย ๆ เสื่อมความนิยมลง

คุณ Walt Disney เห็นโอกาสทางธุรกิจที่เกิดขึ้น จึงอาศัยเทรนด์ที่กำลังมาในยุคนั้น ผลิตภาพยนตร์สั้น ชื่อว่า “Steamboat Willie” โดยใส่เสียงเข้าไปด้วย เพื่อจุดประสงค์ในด้านความบันเทิง

ซึ่งภาพยนตร์ของเขาแตกต่างจากสตูดิโอการ์ตูนอื่น ๆ ที่ยังผลิตภาพยนตร์เงียบอยู่ ทำให้ในที่สุด มิกกี้ เมาส์ ก็กลายเป็นตัวละครแอนิเมชันที่โดดเด่น และประสบความสำเร็จที่สุดในยุคนั้น

5. อย่างไรก็ตาม ตัวการ์ตูน มิกกี้ เมาส์ เวอร์ชันขาวดำ ในปี 1928 ได้กลายเป็นสาธารณสมบัติแล้ว เมื่อวันที่ 1 มกราคม 2024 ที่ผ่านมา เนื่องจากลิขสิทธิ์ของตัวการ์ตูนนี้ได้หมดอายุลงแล้ว

6. กฎหมายลิขสิทธิ์ของสหรัฐอเมริกา (Copyright Law of the United States) ฉบับแก้ไขล่าสุดเมื่อปี 1998 กำหนดให้ลิขสิทธิ์ของงานที่มีการเผยแพร่สู่สาธารณชน มีอายุ 95 ปี

ทำให้ลิขสิทธิ์ของ มิกกี้ เมาส์ สิ้นสุดลงอย่างเป็นทางการแล้ว (ซึ่งจุดเริ่มต้นของลิขสิทธิ์ของงาน เกิดขึ้นตั้งแต่สร้างสรรค์ในปี 1928 - 2023 รวมเวลา 95 ปี)

7. จริง ๆ แล้ว ก่อนปี 1998 กฎหมายลิขสิทธิ์ของสหรัฐอเมริกา มีการกำหนดระยะเวลาคุ้มครองงานอันมีลิขสิทธิ์ที่ได้เผยแพร่สู่สาธารณชนไว้ที่ 75 ปี

แต่การแก้ไขกฎหมายครั้งล่าสุดเมื่อปี 1998 ได้ขยายอายุลิขสิทธิ์ของงานที่ได้เผยแพร่สู่สาธารณชนออกไปเป็น 95 ปี เพื่อป้องกันตัวการ์ตูน มิกกี้ เมาส์ หมดลิขสิทธิ์ในปี 2003 โดยเฉพาะ

ทำให้กฎหมายลิขสิทธิ์ปี 1998 มีชื่อเรียกเล่น ๆ ว่า “กฎหมายคุ้มครองมิกกี้ เมาส์ (Mickey Mouse Protection Act)” และมิกกี้ เมาส์ ก็ได้รับการคุ้มครองลิขสิทธิ์ต่อมา จนสิ้นสุดปี 2023 ลิขสิทธิ์จึงหมดอายุลง

8. ถ้าอย่างนั้น ตอนนี้ทุกคนก็สามารถนำตัวการ์ตูน มิกกี้ เมาส์ ไปใช้ประโยชน์ได้ใช่หรือไม่ ?

คำตอบคือ “ใช่” แต่ต้องบอกก่อนว่าตัวการ์ตูน มิกกี้ เมาส์ ที่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในเชิงพาณิชย์ได้นั้น คือ “มิกกี้ เมาส์ เวอร์ชันปี 1928”
ซึ่งอยู่ในภาพยนตร์สั้นเรื่อง “Steamboat Willie” “Plane Crazy” และ “The Gallopin’ Gaucho” ซึ่งออกฉายสู่สาธารณะในปีเดียวกันเท่านั้น

รวมถึงตัวการ์ตูนอื่น ๆ ที่ปรากฏในภาพยนตร์สั้นทั้ง 3 เรื่องด้วย เช่น มินนี่ เมาส์ (Minnie Mouse) แฟนสาวของ มิกกี้ เมาส์ เวอร์ชันปี 1928 ก็สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในเชิงพาณิชย์ได้เช่นกัน

9. โดยรูปลักษณ์ของ มิกกี้ เมาส์ ที่สามารถเอาไปใช้ประโยชน์ในเชิงพาณิชย์ได้ในตอนนี้
คือฉบับที่เป็นตัวการ์ตูนขาวดำ ดวงตาดำสนิท ไม่มีรูม่านตา ไม่สวมถุงมือ และรองเท้าที่สวมก็มีขนาดเล็กกว่าเวอร์ชันปัจจุบัน ในปี 1928 นั่นเอง

10. เหตุผลก็เพราะ มิกกี้ เมาส์ รวมถึงตัวละครอื่น ๆ มีการพัฒนาและสร้างสรรค์ออกมาอย่างยาวนาน รูปลักษณ์ของ มิกกี้ เมาส์ จึงมีหลากหลายเวอร์ชัน เปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา

ด้วยเหตุนี้ ลิขสิทธิ์ของ มิกกี้ เมาส์ แต่ละรูปลักษณ์จึงหมดอายุไม่พร้อมกัน ขึ้นอยู่กับช่วงเวลาที่มีการสร้างสรรค์งานออกมาในแต่ละเวอร์ชัน แล้วบวกเพิ่มไปอีก 95 ปี

11. การนำตัวการ์ตูน มิกกี้ เมาส์ เวอร์ชันปี 1928 ไปใช้นั้น สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในเชิงพาณิชย์ได้ทุกอย่าง ไม่ว่าจะเป็นการทำซ้ำ ดัดแปลง หรือเผยแพร่ต่อสาธารณชน ก็สามารถทำได้ โดยไม่ต้องขออนุญาต

ตัวอย่างการนำไปใช้ประโยชน์ เช่น
- การพิมพ์ลาย มิกกี้ เมาส์ ลงบนเสื้อผ้าหรือสินค้าใด ๆ
- การใส่ มิกกี้ เมาส์ ลงไปในภาพยนตร์ เกม หรือคลิปวิดีโอของตัวเอง

12. แต่สิ่งที่ควรระวังก็คือ มิกกี้ เมาส์ เวอร์ชันใหม่กว่าปี 1928 ทุกรูปแบบ ยังไม่หมดลิขสิทธิ์ จึงไม่สามารถใช้ประโยชน์ในเชิงพาณิชย์ได้ด้วยประการทั้งปวง

รวมถึงองค์ประกอบ รายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่อยู่ในเวอร์ชันใหม่ แต่ไม่อยู่ในเวอร์ชันปี 1928 ก็ไม่สามารถใช้ประโยชน์ได้เช่นกัน

13. นอกจากนี้ การนำตัวการ์ตูน มิกกี้ เมาส์ ไปใช้ ยังต้องระวังไม่ให้ผู้บริโภคเกิดความสับสนกับแครักเตอร์ของ มิกกี้ เมาส์ ที่บริษัท The Walt Disney Company ยังถือลิขสิทธิ์อยู่ด้วย

และไม่สามารถนำ มิกกี้ เมาส์ ไปใช้เป็นเครื่องหมายการค้าได้โดยไม่ได้รับอนุญาต ตราบเท่าที่บริษัท The Walt Disney Company ยังใช้ มิกกี้ เมาส์ เป็นเครื่องหมายการค้าอยู่

14. กรณีที่ตัวการ์ตูน มิกกี้ เมาส์ หมดลิขสิทธิ์แล้ว อาจจะทำให้เราได้เห็น มิกกี้ เมาส์ ในเวอร์ชันอื่น ๆ อีกมากมาย

ซึ่งเราก็เคยได้เห็นมาแล้วกับกรณีของภาพยนตร์เรื่อง “Winnie The Pooh: Blood and Honey”
ที่ได้นำตัวการ์ตูนหมีพูห์มาตีความใหม่ ให้เป็นฆาตกรมาไล่ฆ่าคริสโตเฟอร์ โรบิน และเพื่อน ๆ ของเขา

หรือในประเทศไทยเอง เฟซบุ๊กเพจ “ขายหัวเราะ” ก็ได้นำตัวการ์ตูน มิกกี้ เมาส์ มาใช้ในการ์ตูนของพวกเขาแล้วเรียบร้อย

15. สรุปแล้ว ลิขสิทธิ์ของ มิกกี้ เมาส์ ที่หมดอายุแล้ว คือ มิกกี้ เมาส์ เวอร์ชันปี 1928
ส่วนเวอร์ชันที่ใหม่กว่านั้น ยังไม่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในเชิงพาณิชย์ได้

ต้องรอให้อายุลิขสิทธิ์ในงานนั้น ครบ 95 ปีก่อน จึงจะนำ มิกกี้ เมาส์ เวอร์ชันนั้น ๆ ไปใช้งานได้..

อ้างอิง:
-https://en.wikipedia.org/wiki/Mickey_Mouse
-https://disney.fandom.com/wiki/Mickey_Mouse_Through_the_Years
-https://en.wikipedia.org/wiki/Copyright_law_of_the_United_States
-https://edition.cnn.com/2024/01/01/business/mickey-mouse-early-version-copyright-expired/index.html
-https://www.brandage.com/article/37762fbclid=IwAR0ICoZPs423c6BiYJVianhSTseMr1ItrPvQLtXHKi-JaTKSKgUA2EDxif4