ธุรกิจธนาคาร กำลังเปลี่ยนไป อย่างไม่ย้อนกลับ

มนุษย์เรารู้จัก การใช้เงินแลกเปลี่ยนสินค้าครั้งแรกก็เมื่อ 2,600 ปีที่แล้ว
โดยชาวลิเดียในตุรกี เป็นคนคิดค้นเพื่อใช้แลกเปลี่ยนสินค้า

มาถึงในยุคปัจจุบัน เราเริ่มใช้เหรียญบาท ธนบัตร น้อยลงเรื่อยๆ
แล้วหันมาใช้จ่ายผ่านตัวเลขบนหน้าจอโทรศัพท์แทน ที่เรียกกันว่า Mobile Banking

ไม่ใช่รูปแบบเงินที่เปลี่ยนไปอย่างเดียว
แต่..การทำธุรกิจของธนาคารก็เปลี่ยนไปด้วยเช่นกัน

รู้หรือไม่ว่า..คนไทยฝากเงินกับธนาคารครั้งแรกเมื่อ 109 ปีที่แล้ว
เมื่อธนาคารไทยพาณิชย์เปิดตัว “เงินฝากสงวนทรัพย์” ซึ่งได้รับความนิยมจากประชาชน
อย่างกว้างขวางด้วยโมเดลธุรกิจรับฝากเงินให้ดอกเบี้ยต่ำ
แล้วนำไปปล่อยกู้ให้พ่อค้า, ชาวนา, ชาวไร่ ในดอกเบี้ยสูง

เรื่องนี้..ไม่รอดพ้นสายตานักธุรกิจชาวจีน เมื่อมองว่าเป็นธุรกิจ “เสือนอนกิน”
เพราะไม่จำเป็นต้องมีเงินลงทุนสูงก็สามารถเป็น “คนกลาง”
กินส่วนต่างระหว่างดอกเบี้ยเงินฝากกับดอกเบี้ยเงินกู้

แต่แล้ว..สิ่งไม่คาดฝันก็เกิดขึ้น เมื่อการทำนาเกิดผลผลิตย่ำแย่ติดต่อกันหลายปี
จนภาวะเศรษฐกิจตกต่ำ ชาวนา โรงสีข้าว พ่อค้าส่งออกข้าว ประสบปัญหาทางธุรกิจ
ไม่มีเงินผ่อนชำระธนาคาร สุดท้ายธนาคารหลายแห่งต้องปิดกิจการ

จากนั้นรัชกาลที่ 6 ทรงมองเห็นว่าเมื่อธนาคารน้อยลง ประชาชนเริ่มใช้จ่ายเกินตัวไม่เก็บเงิน
พระองค์จึงพระราชทานทรัพย์ส่วนพระองค์ 1 แสนบาท สร้างธนาคารออมสินในปี พ.ศ. 2456

จากนั้นเวลาต่อมาก็เริ่มมีเอกชนและรัฐบาลเปิดธนาคารใหม่ๆ ขึ้นมา
เช่น กสิกรไทย, กรุงเทพ, กรุงไทย
ซึ่งตอนนั้นธุรกิจธนาคารไร้ซึ่งเทคโนโลยี หากเราจะฝากถอนเงิน
ทุกอย่างล้วนแล้วแต่ทำธุรกรรมผ่านกระดาษ

แม้ในแต่ละวัน ประชาชนจะต้องยืนรอนานๆ เพื่อต่อคิวฝากเงินถอนเงิน
แต่ด้วยความเชื่อว่าธนาคารคือสถานที่ในการเก็บเงินที่ปลอดภัยที่สุด คนก็พร้อมที่จะทนลำบากไปฝากเงิน

ต่อจากนั้นไม่นานนัก ก็มีธนาคารใหม่ๆ เพิ่มขึ้นมาอีกพร้อมกับมีจำนวนสาขารองรับมากขึ้น
แต่ก็ไม่ได้ทำให้การบริการรวดเร็วขึ้นกว่าเดิมเท่าไร

เมื่อเรื่องเป็นเช่นนี้ ก็เลยทำให้ในปี พ.ศ. 2526 ธนาคารไทยพาณิชย์หรือ SCB
เริ่มนำ ATM มาใช้เครื่องแรกโดยใช้ชื่อว่า “บริการเงินด่วน”
จากนั้นธนาคารอื่นๆ ก็เริ่มมีตู้ ATM บริการ
โดยช่วงเริ่มต้นนั้นประชาชนไม่สามารถเบิกข้ามธนาคารได้
จนเมื่อมีระบบ ATM POOL ที่สามารถกดเงินข้ามตู้ธนาคารได้

หลังจากนั้น การใช้ ATM ก็เริ่มแพร่หลายมากขึ้น
จนปัจจุบันมีจำนวนผู้ใช้บัตร ATM และ บัตรเดบิตรวมกัน 72 ล้านใบ

และในเวลาเดียวกันนี้เอง ธนาคารก็เริ่มดำเนินธุรกิจบัตรเครดิตและผลิตภัณฑ์การเงินอื่นๆ
อย่างหนักหน่วง

จนมาถึงยุคที่ธนาคารกำลังค่อยๆ เข้ามาสู่โลกออนไลน์
ด้วยบริการ Internet Banking โดยเริ่มต้นบริการเฉพาะแค่บริษัทองค์กร ก่อนจะเป็นลูกค้ารายย่อย

แต่..ก็เป็นเรื่องไกลตัวคนทั่วไปอยู่ดี เมื่อการทำธุรกรรมการเงินแต่ละครั้งต้องเข้าเว็บไซต์
ซึ่งคนทั่วไปยังมองว่าไม่สะดวก

จุดเปลี่ยนก็เลยเกิดขึ้นเมื่อธนาคารนำตัวเองเข้ามาอยู่ในมือถือที่เรียกว่า Mobile Banking
ซึ่งนั่นหมายถึงว่าเราจะโอนเงิน ชอปออนไลน์ จ่ายสารพัดบิล ขอสินเชื่อ
ทุกอย่างจบลงในโทรศัพท์เพียงเครื่องเดียว

จนทำให้เวลานี้มีถึง 62.7 ล้านบัญชีที่อยู่ในระบบ Mobile Banking

ซึ่งเรื่องนี้ก็ส่งผลให้คนเดินเข้าสาขาน้อยลง
ธนาคารก็ค่อยๆ ลดจำนวนสาขาเพื่อประหยัดต้นทุนทางธุรกิจ

สิ้นปี 2559 ธนาคารพาณิชย์ มี 7,016 สาขา
กลางปี 2563 ธนาคารพาณิชย์ มี 6,370 สาขา
ผ่านไป 3 ปีครึ่ง ธนาคารลดลง 9.2%

ถึงตรงนี้ หลายคนคงตั้งคำถามว่าแล้วในอนาคตหน้าตาของธนาคารจะเป็นอย่างไร
เราเคยสังเกตกันบางไหมว่า
วันนี้ธนาคารกำลังทำตัวเหมือนไม่ใช่ธนาคารที่เรารู้จัก

เราได้เห็นแพลตฟอร์มชอปปิงใน App Mobile Banking
เราได้เห็นบางธนาคารเตรียมมี App Food Delivery

และตอนนี้การดำเนินธุรกิจทุกอย่างของธนาคาร
กำลังมุ่งเข้าสู่โลกดิจิทัล
ซึ่งในอนาคต รุ่นลูกรุ่นหลานของเราอาจจะถามเราว่า
ธนาคารที่เป็นสถานที่จริง เป็นอย่างไร?

อ้างอิง :
https://www.bot.or.th/App/BTWS_STAT/statistics/BOTWEBSTAT.aspx?reportID=688&language=TH
https://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/648488
https://www.bot.or.th/App/BTWS_STAT/statistics/BOTWEBSTAT.aspx?reportID=685&language=TH
http://www.thaibankmuseum.or.th/museum306.php
https://sites.google.com/site/suxxithituatm/tuatm-kheruxng-raek-khxng-thiy
https://www.bot.or.th/Thai/MuseumAndLearningCenter/BOTMuseum/Northern/Pages/coin02.aspx