อริยสัจ 4 หลักธรรมสำคัญ กับมุมมองช่วยแก้ปัญหา ในโลกการตลาด

-ทุกข์ คือ ความไม่สบายกาย ไม่สบายใจ
-สมุทัย คือ สาเหตุของการเกิดทุกข์
-นิโรธ คือ สภาวะที่ปราศจากทุกข์
-มรรค คือ วิธีการดับทุกข์หรือวิธีการแก้ปัญหา
นี่ใจความสำคัญของ “อริยสัจ 4” ที่เป็นแก่นสำคัญของพระพุทธศาสนา

ซึ่งหากเราลองศึกษา คิด วิเคราะห์กันดี ๆ อริยสัจ 4 เป็นแก่นที่ใช้ได้กับหลากเรื่อง หลายมุม
ไม่ว่าจะเป็นชีวิตประจำวัน, ชีวิตการทำงาน, ชีวิตครอบครัว, ปัญหาในธุรกิจ
รวมถึงในมุมการตลาดด้วย

อริยสัจ 4 กับโลกการตลาด ไปด้วยกันได้ในมุมไหน เราลองมาวิเคราะห์กัน..

-อริยสัจ 4 คือ หลักธรรมที่ว่าด้วยความจริงอันประเสริฐ 4 ประการ (The Four Noble Truths) เป็นหนึ่งในหลักธรรมที่สำคัญของพระพุทธศาสนา

ย้อนกลับไปในสมัยพุทธกาล ก่อนพุทธศักราช 45 ปี หลังจากที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ถึงความจริงอันประเสริฐ 4 ประการหรืออริยสัจ 4 ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 ซึ่งเป็นวันวิสาขบูชาแล้ว

ในช่วงแรก พระพุทธองค์ทรงเห็นว่า หลักธรรมอย่างอริยสัจ 4 ที่พระองค์ตรัสรู้นั้น เป็นหลักธรรมอันลึกซึ้ง ยากที่ปุถุชนคนธรรมดาจะเข้าใจได้อย่างถ่องแท้ ท่านจึงไม่คิดจะเผยแพร่หลักธรรม

อย่างไรก็ตาม ในภายหลังพระองค์ทรงเห็นว่า การเผยแพร่หลักธรรมจะเป็นประโยชน์แก่คนจำนวนมาก
อีกทั้ง ปุถุชนก็ยังพอมีผู้มีสติปัญญาพิจารณาธรรมจนเกิดดวงตาเห็นธรรมได้

พระองค์จึงตัดสินใจแสดงปฐมเทศนาชื่อว่า ธัมมจักรกัปปวัตนสูตร ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 หรือ 2 เดือนหลังจากที่พระองค์ตรัสรู้
โดยกลุ่มบุคคลแรกที่พระองค์ทรงแสดงปฐมเทศนาให้ฟังก็คือ ปัญจวัคคีย์

ในวันที่พระองค์ทรงแสดงปฐมเทศนานับเป็นวันสำคัญทางพุทธศาสนาอีกวันหนึ่งซึ่งก็คือ วันอาสาฬหบูชา
อันเป็นวันที่มีพระรัตนตรัยครบ 3 ประการ นั่นก็คือ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์

ซึ่ง ธัมมจักรกัปปวัตนสูตร นี้ สรุปสาระสำคัญได้ 3 อย่างคือ

- มีทางสุดโต่ง 2 ประการที่ไม่ก่อให้เกิดประโยชน์คือ การหมกมุ่นในกามสุขและการสร้างความเหน็ดเหนื่อยให้ตัวเอง เช่น การบำเพ็ญทุกรกิริยา

- มัชฌิมาปฏิปทา หรือทางสายกลาง คือ สิ่งที่ควรน้อมนำมาปฏิบัติเพื่อดับทุกข์

- อริยสัจ 4 คือ ความจริงอันประเสริฐ 4 ประการ ซึ่งเรากำลังพูดถึงกันในบทความนี้

แล้วอริยสัจ 4 มีองค์ประกอบอะไรบ้าง ?

อริยสัจ 4 ประกอบด้วยหลักธรรมทั้งหมด 4 ประการ ได้แก่

1. ทุกข์
คือ ความไม่สบายกาย ไม่สบายใจ อันเป็นสภาวะที่ทนได้ยากและไม่มีใครอยากประสบพบเจอ
ซึ่งหลักธรรมข้อนี้เป็นสิ่งที่เราควร “รู้” เพื่อที่เราจะได้เข้าใจโลกตามความเป็นจริง

2. สมุทัย
คือ สาเหตุของการเกิดทุกข์ ซึ่งหลักธรรมข้อนี้เป็นสิ่งที่เราควร “ละ” หรืองดเว้นจากสิ่งเหล่านี้ให้มากที่สุด

3. นิโรธ
คือ สภาวะที่ปราศจากทุกข์ ซึ่งหลักธรรมข้อนี้เป็นสิ่งที่เราควร “ทำให้แจ้ง” หรือทำให้ประจักษ์หรือบรรลุ

4. มรรค
คือ วิธีการดับทุกข์หรือวิธีการแก้ปัญหา ซึ่งหลักธรรมข้อนี้เป็นสิ่งที่เราควร “เจริญ” หรือนำไปปฏิบัติให้เกิดผล

จากที่เล่ามา จะเห็นได้ว่า ในเชิงปรัชญาอริยสัจ 4 มีความเป็นสัจธรรมสากล (Cosmic Law)
อันเป็นกฎธรรมชาติและหลักการพื้นฐานของจักรวาล เฉกเช่นเดียวกับกฎฟิสิกส์และกฎธรรมชาติอื่น ๆ

ซึ่งพิสูจน์ได้จาก อริยสัจ 4 เป็นแนวคิดที่ไม่เคยเปลี่ยนแปลงมาตลอดระยะเวลากว่า 2,500 ปี

ซึ่งแตกต่างจากหลักธรรมอื่น ๆ ด้วยกันในพระไตรปิฎกหรือแนวความคิดของผู้อื่น
ที่มีการปรับเปลี่ยนอยู่เรื่อย ๆ เพื่อให้มีความสอดคล้องเหมาะสมกับยุคสมัยที่เปลี่ยนแปลงไปตลอดเวลา

แล้ว อริยสัจ 4 สามารถนำมาปรับใช้ได้อย่างไรบ้าง ?

อย่างที่บอกไปว่า อริยสัจ 4 เป็นหลักธรรมที่มีความเป็นสากลสูง ผู้ศึกษาจึงไม่จำเป็นต้องเป็นผู้ต้องการหลุดพ้นจากวัฏสงสารเท่านั้น แต่สามารถนำหลักธรรมนี้มาปรับใช้กับชีวิตประจำวันได้ง่าย ๆ

เช่น ถ้าเราเกิดทะเลาะกับพ่อแม่ เนื่องจาก ความคิดเห็นไม่ตรงกับพวกท่าน เราก็สามารถนำอริยสัจ 4 มาพิจารณาถึงปัญหาที่เกิดขึ้นแบบเร็ว ๆ ได้ดังนี้

ทุกข์ คือ ความไม่สบายใจอันเกิดขึ้นหลังจากทะเลาะกับพ่อแม่

สมุทัย คือ การทะเลาะกับพ่อแม่ อันเนื่องมาจากความคิดเห็นไม่ตรงกับพวกท่าน

นิโรธ คือ สภาวะที่ทุกฝ่ายคิดเห็น, เข้าใจและยอมรับตรงกัน เกิดเป็นความสบายใจขึ้นในครอบครัว

มรรค คือ การพิจารณาคิดถึงทางออกร่วมกัน เช่น
- พูดคุยกันด้วยเหตุและผลในสภาวะที่ทุกฝ่ายใจเย็นลงแล้ว,
- คำนึงถึงปัญหาที่พูดคุยเป็นหลัก ไม่นำปัญหาอื่นมาพูดแทรกให้เกิดรอยร้าวมากขึ้น,
- ถ้าหาทางแก้ไขเป็นรูปธรรมไม่ได้ ลองถอยกันคนละก้าว เพื่อหาจุดตรงกลางที่ทั้งสองฝ่ายยอมรับร่วมกันได้

นอกจากนี้ ในมุมธุรกิจและการตลาด เราก็สามารถนำอริยสัจ 4 มาใช้แก้ปัญหาในเบื้องต้นได้ เช่น
ธุรกิจเกิดปัญหาว่า ยอดขายไม่เติบโตตามที่คาดหวังไว้ต้องทำอย่างไร ลองนำอริยสัจ 4 มาพิจารณาได้ดังนี้

ทุกข์ คือ ยอดขายสินค้าของธุรกิจไม่เติบโตตามที่ตั้งเป้าไว้

สมุทัย คือ ลองพิจารณาว่าปัญหานั้นมีสาเหตุเกิดจากอะไร เช่น อาจจะเพราะลูกค้าซื้อสินค้าไปเพียงครั้งเดียวแล้วไม่กลับมาซื้อสินค้าซ้ำอีกเลย

นิโรธ คือ ธุรกิจมียอดขายตามเป้าหรือมากกว่าเป้าที่ตั้งไว้

มรรค คือ การพิจารณาถึงการแก้ไขปัญหาให้ลูกค้ากลับมาซื้อสินค้าซ้ำ เช่น
- กลับไปพิจารณาว่าสินค้าและบริการของธุรกิจมีคุณภาพดีพอหรือยัง ตอบโจทย์ความต้องการหรือไม่
ถ้ายังควรพิจารณาแก้ไขปัญหาในส่วนนี้ให้เรียบร้อยเสียก่อน
- จัดโปรโมชันที่กระตุ้นการซื้อสินค้าซ้ำ เช่น ซื้อสินค้าครั้งต่อไปลด 50%
- สร้าง Loyalty Program เช่น ระบบสะสมแต้ม ดึงดูดให้ลูกค้ามาซื้อสินค้าอยู่เรื่อย ๆ
- ใช้ระบบ CRM มาช่วยในการสร้างความสัมพันธ์ระยะยาวกับลูกค้า

และทั้งหมดนี้ก็คือ คอนเซปต์เกี่ยวกับหลักธรรมสำคัญในพระพุทธศาสนาที่ชื่อว่า อริยสัจ 4
ซึ่งหลักธรรมนี้มีความเป็นสากลและสามารถนำไปประยุกต์ปรับใช้ได้ในหลากหลายสถานการณ์

ซึ่งก็รวมถึงในมุมธุรกิจและการตลาดที่ดูไม่น่าเกี่ยวข้อง ก็สามารถนำไปปรับใช้แก้ไขปัญหาได้เช่นกัน…

อ้างอิง
- https://th.wikipedia.org/wiki/อริยสัจ4
- https://th.wikipedia.org/wiki/ธัมมจักกัปปวัตนสูตร
- https://www.thairath.co.th/lifestyle/life/2736648
- https://www.sanook.com/news/791170/
- https://www.thaihealth.or.th/พระพุทธเจ้าตรัสรู้อะไร/
- https://www.dhammahome.com/webboard/topic/20951